Westfriese Omringdijksait

Stoomgemaal Vier Noorder Koggen

Het voormalig stoomgemaal ‘Vier Noorder Koggen’ bestaat feitelijk uit twee gemalen die tegen elkaar zijn gebouwd. Hiervan stamt het oudste deel uit 1869. Toen vervulde het al een bijzondere rol, want het was zowel boezem-, als poldergemaal. Het jongste deel is gebouwd in 1907. De oorspronkelijke machines uit het hele verre verleden zijn er niet meer, maar in beide delen van het historische gemaal zijn nog bemalingsinstallaties aanwezig. Het oudste deel werd net voor de tweede wereld oorlog gemoderniseerd. De pompen uit 1898 kregen toen een elektrische aandrijving. In het deel dat in 1907 werd gebouwd staat nog steeds de originele pomp, maar sinds 1924 wordt deze aangedreven door een stoommachine, ter vervanging van een zuiggasmotor. Deze stoommachine is nu een museaal topstuk. Het drijft de ernaast staande centrifugaalpomp rechtstreeks aan. Dus als de machine beweegt, beweegt de pomp ook. Deze pomp, met een capaciteit van 400 m3/min. (400.000 liter per minuut), werd gebruikt om het waterniveau in de polder op peil te houden. Anno 1907 was dit een gemaal met de grootste waterverplaatsing in één pomp ondergebracht, ooit in Europa opgesteld.

In het stoomgemaal ‘Vier Noorder Koggen’ is thans het Nederlands Stoommachinemuseum gevestigd. Het houdt de geschiedenis van de stoommachine levend door stoommachines te verzamelen, restaureren en onderhouden. Het bejaarde stoomgemaal werkt overigens nog steeds! 

bronnen:  stoommachinemuseum